Het Utrechtse taxibedrijf Schoonhoven Buytendijk is na 189 jaar ter ziele. Gevloerd door de uitgeknepen prijzen als gevolg van de aanbestedingen. “De taxisector is al jaren geen markt meer voor ondernemers die oog hebben voor hun klanten én voor hun personeel”, vindt Paul Schoonhoven. 

Het eerste wat de curator hem vroeg, was of hij de auto’s in een aparte BV had ondergebracht. Nee? Alles in één BV? Zonde! “Zo werkt dat tegenwoordig”, vertelt Schoonhoven.

Diverse BV’s

“Als taxibedrijf zet je diverse BV’s op. Eén voor het personeel, één voor de wagens, misschien nog één voor de rolstoeltaxi’s, één voor het VIP-vervoer, één voor het zorgvervoer. Die kan je vervolgens per stuk naar believen laten klappen zonder dat het jou echt raakt.”

“Een nadeel kan zijn dat jouw klanten misschien wat vreemd naar je gaan kijken wanneer je dit doet, maar dat interesseert die cowboys geen bal. Want dat zijn het, cowboys. De enigen die nog kans hebben om te overleven zijn óf de hele grote bedrijven met meer dan 3000 mensen in dienst, óf de prijsvechters die snel veel geld willen verdienen en het met de regels en goed werkgeverschap niet al te nauw nemen.”

Prijs

Schoonhoven klinkt verbitterd. “Ben ik ook”, geeft hij toe. “Het gaat alleen nog maar om de prijs. Dat is een prijs waarvoor je alleen kan werken als je niet eerlijk bent of in ieder geval de randen van wat nog kan opzoekt.”

“Geen pensioenpremies afdragen bijvoorbeeld. Of alleen mensen aannemen waarvoor je subsidie krijgt. Iemand met een uitkering, of iemand met ‘een verleden’. Drie jaar duurt hun dienstverband meestal. Dan zijn ze klaar als taxichauffeur. Want dan stopt de subsidie en worden ze te duur. Dus worden ze vervangen door iemand voor wie wél weer drie jaar subsidie wordt gegeven. Moet je nagaan: een loopbaan van slechts drie jaar, en daarna ben je te duur. Hoe klinkt dat?! Bij ons werkte iemand die 34 jaar in dienst was.”

Zes generaties

Paul Schoonhoven (40) is directeur/eigenaar van het Utrechtse taxibedrijf Schoonhoven Buytendijk. Of beter gezegd: dat wás hij. Sinds kort is Schoonhoven Buytendijk failliet. Hij heeft zelf het faillissement aangevraagd, omdat hij niet langer kon voldoen aan de lopende verplichtingen.

Ook niet nadat hij eerder dit jaar, na de aanbesteding voor het regiovervoer te hebben verloren, al was gekrompen van iets meer dan honderd medewerkers naar een kleine veertig. En nu is het doek dus definitief gevallen voor het 189 jaar oude familiebedrijf dat weliswaar is gestart met een Buytendijk, maar daarna zes generaties lang heeft gedraaid met een Schoonhoven aan het roer. De laatste in de rij, zoon Paul dus, stond al op zijn zesde wagens te wassen en stapte vanaf zijn achttiende in het bedrijf, na eerst een HBO-studie bedrijfseconomie te hebben afgerond.

Faillissement

“Met lood in mijn schoenen heb ik mijn vader en moeder over het faillissement verteld”, zegt hij. “Extra pijnlijk voor hen was dat het bedrijf hun pensioen was. Ik heb de boel van mijn vader overgenomen en betaalde hem hiervoor vanuit het bedrijf een maandelijks bedrag. Maar nu heb ik niets meer – geen baan, geen uitkering en geen geld – en moeten zij het zien te rooien met alleen hun AOW’tje. Verschrikkelijk. Maar ze nemen me gelukkig niets kwalijk. Ze zagen ook wel dat het niet meer uit kon en dat er meer geld in ging dan er uit kwam.”

Schoonhoven hoeft zichzelf niets verwijten. Op de buitenmuur van het bedrijfsgebouw hangt nog steeds het kleurrijke schild met het koninklijk wapen en de tekst ‘Bij Koninklijke Beschikking Hofleverancier’. En hofleverancier worden alleen bedrijven die minimaal 75 jaar bestaan, een belangrijke plaats innemen in hun regio en geleid worden door bestuurders van onbesproken gedrag.

TOP-bedrijf

Dat onbesproken gedrag blijkt tevens uit het predicaat TOP-bedrijf dat hem is toegekend door de vakbond FNV Bondgenoten. De bond verleent deze eretitel alleen aan taxibedrijven die zich keurig aan de cao houden, de pensioenpremies gewoon afdragen, hun personeel netjes behandelen en hen gewoon een regulier arbeidscontract aanbieden. Dat zijn er in de taxibranche niet veel, zo blijkt uit de relatief korte lijst met TOP-bedrijven.

“Prachtige eretitels allemaal”, zegt Schoonhoven. “TOP-bedrijf, Hofleverancier… maar ik ben er geen zak mee opgeschoten. Misschien was ik verder gekomen als ik me niet altijd netjes was blijven gedragen. Maar dat kan ik niet. En dan houdt het op.”

Liberalisering taximarkt

De problemen begonnen met de liberalisering van de taximarkt in 2000. Dat was precies het jaar waarin Schoonhoven, in het kader van 175-jarig bestaan, het hofleverancierschap verwierf én hij de koets waarin zijn ouders waren getrouwd waren – oorspronkelijk eigendom van Schoonhoven Buytendijk – in het kader van jubileum voor enige tijd terughaalde uit het koetsenmuseum. “Dat kon toen nog, financieel. Dat waren normale tijden waarin, zoals ik gewend was, nog gewoon betaald werd voor vervoer.”

Dit laatste veranderde daarna snel. Met de Europese aanbestedingen verwerd de taximarkt tot een prijsmarkt. “Nog geen euro voor het vervoeren van een rolstoelgebonden patiënt. Ook al is het maar over 700 meter, je bent er wel een kwartier mee bezig omdat je zo’n klant volgens de regels moet aansnoeren.”

Taxivervoer

Wat er nu gebeurt volgens Schoonhoven is dat grote bedrijven inschrijven op het regionale (contract)taxivervoer, en de gunning vervolgens geheel of gedeeltelijk onderaanbesteden bij kleinere partijen.

Schoonhoven: “Bedrijven die dit vervoer rijden, moeten het taxikeurmerk hebben en werknemers in dienst die voldoende zijn geschoold. Bij onderaanbesteding controleert echter niemand meer of de regels wel worden nageleefd. Kennelijk is het voldoende dat het vervoer goedkoop wordt uitgevoerd, en daarmee is de kous af. Maar een bedrijf zoals het onze, dat keurig aan alle regels voldoet, kan dat niet voor zo weinig geld doen. En wie kan dat wel? Nou, die bedrijven dus die het met de regels niet zo nauw nemen en die gekwalificeerd personeel meer als een kostenpost zien dan als een visitekaartje.”

AWBZ-vervoer

De neerwaartse spiraal is volgens hem nog niet ten einde. “Straks, op 1 januari 2015, gaat ook het AWBZ-vervoer over naar de gemeenten. Een jaar later volgt ook vervoer van rolstoelgebonden en visueel gehandicapte klanten van de zorgverzekeraars. Dit betekent dat ook deze vergoedingen aan de taxibedrijven zullen dalen tot bedragen waarvoor eigenlijk niet meer gereden kan worden.”

“Toen hier in Utrecht eerder dit jaar het regiovervoer werd aanbesteed, riep de voorzitter van de aanbestedingscommissie trots dat er twaalf miljoen euro was bespaard. Toen dacht ik: ‘Ja, klopt, op de loonkostencomponent.’ Ik voorspel dat er straks flink wat roelstoelers tevergeefs op hun taxi zullen wachten. Simpelweg omdat het niet uit kan om ze voor een euro op te pikken. Zijzelf of hun familie zullen dan andere oplossingen gaan zoeken. En dan is het doel toch ook bereikt? Er is geld bespaard! Maar ten koste van wat, zo luidt dan mijn vraag.”

Ronald de Kreij